O wolność, o szkołę polską. Przeciw carskiej Rosji! 1 października 1905 r. w Pilaszkowie odbył się tajny zjazd nauczycieli ludowych. Tak powstawał ZNP! „Samiśmy sobie prawo napisali i solidarnym, żywiołowym zamachem szkołę rosyjską zamieniliśmy na polską” – tak pisał po 20 latach o tym wydarzeniu Głos Nauczycielski.