85 lat temu – 1 września 1939 r. – wybuchła II wojna światowa, która kosztowała Polskę śmierć 6 mln jej obywateli. Wśród nich znajdowało się wielu nauczycieli. Polscy nauczyciele zrzeszeni w Związku Nauczycielstwa Polskiego wzięli udział w kampanii wrześniowej, a po zajęciu Polski przez okupantów włączyli się w szeroko w działalność konspiracji niepodległościowej, już w pierwszych tygodniach po Wrześniu’ 39. Pod koniec października 1939 r. Związek rozpoczął konspiracyjną działalność pod nazwą Tajna Organizacja Nauczycielska (TON). Nauczyciele z ZNP prowadzili walkę cywilną, organizując tajne nauczanie, oraz walkę zbrojną jako żołnierze podziemnej armii.